گپ و گفتی صمیمی با یکی از قدیمی ترین اجاره دهندگان حجله در تهران

با ما در این مقاله از سایت لوکس پک همراه شوید تا در مرکز اصلی کرایه حجله در تهران قدم بزنیم و با یکی از کسبه این بازار گپ و گفت کوتاهی داشته باشیم تا هر آنچه در مورد حجله عزا باید بدانیم را از زبان یکی از قدیمی ترین فعالین این حوزه بشنویم.

حجله نمادی از فرهنگ ماست که از دیر باز در جشن و عزا آنها را استفاده می کردند شکل متداول امروزی آنها تنها برای عزا استفاده می شود که با آیینه کاری و بصورت گنبدی شکل ساخته می شوند. میدان وحدت اسلامی که در گذشته با نام شاهپور شناخته می شده است یکی از مراکز اصلی ظروف کرایه مجالس و اجاره حجله عزا در تهران است.

در حال قدم زدن در بازارچه معروف خیابان شاهپور هستم که در ابتدای بازار با مغازه خدمات مجلس ظروفچی بر میخوردم وارد مغازه می شوم در حالی که مشغول سرک کشیدن هستم حجله عزا روشنی در ورودی مغازه توجه ام را جلب می کند که با خطی خوش روی آن نوشته شده است با عرض تسلیت حجله موجود است ! صاحب مغازه مشغول گرفتن آدرس و کروکی از جوان سیاه پوشی هست که احتمالا قصد اجاره حجله عزا دارد. مغازه مملو از ظروف چینی، صندلی و گلاب پاش و سایر اقلام کرایه ای است.

مرد جوان که کارش تمام می شود و مغازه را ترک می کند با صاحب مغازه همکلام می شوم اسمش یوسف است و خیلی با حوصله به سوال هایم جواب می دهد که ماحصل اش می شود مصاحبه ای که در ادامه خواهید خواند.

روایت آقا یوسف از حجله عروسی تا حجله عزا

درباره تاریخچه حجله آقا یوسف به من گفت که حجله برای تهران است در زمان های نه چندان دور حدود چهل پنجاه سال پیش، حجله را به همین شکل و شمایل و اندازه امروزی می ساختند با این تفاوت که رویش را به طرح شیرین و فرهاد منقش می کردند و در مقابل منزل تازه داماد قرار می دادند. روی حجله شب تا صبح منقل اسپند به راه بود بطوری که حجله نماد شادی و بوی عروسی با خود همراه داشت ! از یوسف می پرسم اما چه شد که حجله به نماد عزا بدل گردید  برایم تعریف می کند که سال ها قبل عروسی تنها فرزند یکی از خانواده های قدیمی تهران در شمیران بود. وقتی که تازه داماد مشغول ریسه زدن برای عروسی خودش بود از روی نردبان به زمین پرت می شود و در همان لحظه فوت می شود.

پدرش اما بعد از درگذشت پسر حجله های عروسی را جمع نمی کند و دستور می دهد که سرتاسر شمیران را حجله ببندند و تا یکسال آن حجله ها را از جمع آوری نکردند و پس آن تا سال ها سالمرگ پسرش را به همین منوال حجله بندی می کرده است . همین موضوع آنقدر روی مردم تاثیر می گذارد که سبب می شود حجله ای که روزگاری نماد عروسی بود به نماد عزا مبدل گردد!

کرایه حجله ترحیم را برای چه کسانی انجام می دهند؟

گرم صحبت با یوسف هستیم که پی در پی گوشی اش زنگ می خورد و صحبت هایمان را قطع می کند و سفارش حجله می گیرد. از روی کنجکاوی از او می پرسم که معمولا  چه زمانی مردم بیشتر حجله سفارش می دهند؟ که در پاسخ به من گفت: معمولا در تابستان ها به علت بالا رفتن غرق شدن جوان ها و تصادفات جاده ای بازار اجاره حجله داغ است.

یوسف : رسم است که برای جوانی که ازدواج نکرده است و آرزوی رفتن به خانه بخت به دلش مانده است و هنوز دست عروس را در دست نگرفته است و حجله عروسی را تجربه نکرده است. پس از مرگ اش برایش حجله عزا قرار دهند و این نماد داغی بزرگ برای خانواده ای که عزیزترین فرزندشان را از دست داده اند دردی که با چراغانی خانه و حسرت دلشان نشان می دهند. یادم می آید سال ها پیش خانواده ای ترکمن فرزند 20 ساله شان را در دریا از دست دادند و به رسم ترکمن ها که 7 روز مراسم عروسی برپا می دارند هفت شبانه روز خانه را حجله بستند و مادر تمام این هفت روز را در حال  کل کشیدن بود گویی که عروسی فرزندش است.

چرا برای خانم ها حجله نمی گذارند ؟

آقا یوسف در پاسخ به این سوال با مکثی کوتاه عنوان کرد شاید بخاطر عکس روی حجله باشد و فرهنگ سنتی اجازه نمی دهد که برای خانم ها حجله بگذارند البته این موضوع به این شکل نیست و من برای دو خانم هم حجله عزا بسته ام. یکی همین چند ماه پیش بود که دختر 18 ساله ای بخاطر سرطان درگذشت و پدرش برایش اقدام به کرایه حجله عزا کرد. دیگری هم یک خانم 31 ساله بود که فوت کرد و همسرش برایش حجله ترحیم قرار داد.

آیا کرایه حجله عزا آداب خاصی دارد ؟

در مورد تعداد بایدی وجود ندارد ولی معمولا چهار حجله کرایه می شود دو عدد برای دو طرف درب منزل مرحوم و دو عدد هم در ابتدای محل، کمتر یا بیشترش بستگی به تمکن مالی ضاحب عزا دارد. معمولا حجله ها را بصورت هفتگی اجاره می دهیم و آداب خاص دیگری ندارد. قیمت اجاره حجله هم متفاوت است.

تلخ ترین حجله گذاری که دیده بودی چه بود ؟

ما بخاطر کارمان با حوادث تلخ زیادی روبرو می شویم اما خاطره ای که هنوز دلم را به درد می آورد مربوط به مرداد دو سال قبل است در جاده چالوس پاترولی به دره سقوط کرد و هفت سرنشین آن در دم جان دادند که چهار نفر از آنها زیر سی سال و سه نفر دیگر میانگین سن شان به 50 سال نمی رسید. تنها بازماندگان پدربزرگ و مادربزرگ پیری بودند که برای نوه و فرزندشان حجله سفارش دادند. حجله روز هفتم آنها را برای پدر بزرگ نیز آذین بستند و چهلم پدر بزرگ هفتم مادربزرگشان شد …

چرا برای افراد سن بالا حجله گذاشته می شود ؟

پاسخ قشنگی به این سوال من داد آقا یوسف و در جوابم گفت داغ مردم را طبقه بندی نکن! هر کسی عزیزش برایش ناکام است.گاهی درد ها انقدر بزرگ می شود که آدم برای التیامش هر کاری میکند.حتی اگر از دست رفته مرز صد سالگی را هم رد کند.برای همین درد است که حجله ها یی که روزی برای عروسی و پایکوبی آذین بسته می شد،امروز نشانه ی عزاست و نشان از دردی دارد که مدت ها زمان برای التیامش لازم است

از آقا یوسف مصاحبه امروزمان سوال می کنم که آیا برای عزیزان خودش هم حجله گذاشته است ؟

بی آنکه چیزی بگوید روی صندلی اش می نشیند و از داخل کشو یک عکس را به من نشان می دهد. می گوید این پسرم حامد بود مانند همه پسرانی که برای خانواده شان عزیزند . کلیه های اش در 16 سالگی از کار افتاد و فوت شد! خودم برایش از انبار 10 حجله برداشتم و به محل بردم و دانه دانه وصل کردم و عکس اش را روی آنها قرار دادم هیچکس کمکم نکرد دلم می خواست هر آنچه که برای عروسی اش در دل داشتم انجام دهم که نشد …!

زمان خداحافظی از آقا یوسف فرا رسیده است از او می پرسم چند فرزند دارد؟ می گوید همان حامد را داشتم که دیگر از فرودین 85 ندارم …..

منبع : تلخیص و برداشتی آزاد از مصاحبه خبرگزاری برنا در سال 92